Osteoporose bij kinderreuma: een complex verhaal

Botten zijn levende weefsels.

Osteocyten zijn de cellen die de structuur van botten uitmaken. Ze ontstaan uit botstamcellen.

Het botweefsel is echter geen onveranderlijke kalkstructuur, integendeel.

Voortdurend en onopgemerkt is er ombouw: osteoblasten of botbouwende cellen maken nieuw weefsel aan en osteoclasten of botvretende cellen breken dat weefsel af.

Er zijn drie scenario’s mogelijk.
Je kan dat vergelijken met een weegschaal.
De activiteit van botbouwers zit links in de figuren, die van de botvreters in de rechter pan van de weegschaal.

(1) De kinderjaren:
Meer botbouw dan botafbraak: het bot groeit en neemt toe in volume.

(2) Gelijke botbouw en botafbraak: het botgewicht blijft hetzelfde.
Dit is de normale toestand tijdens het volwassen leven.

(3) Meer botafbraak dan botbouw: de botmassa neemt af.
Dit betekent: problemen.


Kralick AE et al, Front Endocrinol (Lausanne). 2020; 11:99. Evolutionary perspectives on the developing skeleton and implications for lifelong health.

Of je nu in scenario 1, 2 of 3 zit: je merkt daar niets van: het gebeurt gewoon.

De kinderjaren bepalen je piekbotmassa. De toename van botweefsel is ronduit spectaculair tijdens de groei van een kind en piekt vόόr de leeftijd van 20 jaar.

Er is dan beduidend méér botbouw dan botafbraak (scenario 1).

Hier bouw je het startkapitaal op van je botten: de gezondheid van je botweefsel wordt in die periode eigenlijk bepaald voor de rest van je leven. Het is zoals tanden poetsen om later geen gaatjes te krijgen.

Hoe vroeger in je leven er verstoringen gebeuren in je bothuishouding, des te lager je behaalde piekbotmassa en dan nog eens levenslang.
Met een lagere piekbotmassa kom je sneller in de zone van osteoporose, zoals te zien is in de figuur hierboven.

Kinderreuma kan op verschillende manieren een hypotheek leggen op het behalen van een goede piekbotmassa.

Osteoporose: een kwaal van oudere dames?

Hier is de botbalans negatief: er is meer botafbraak dan botopbouw (scenario 3).Bron: (c) UZ Leuven Bij het woord osteoporose of botontkalking denken de meesten spontaan aan dames na de menopauze, die door brozere botten een verhoogd risico hebben op botbreuken. Dat is zo. 
Maar: osteoporose kan ook op jongere leeftijd voorkomen, zelfs in de kindertijd.
Kinderreuma kan om verschillende redenen gepaard gaan met vroegtijdige botontkalking


Waarom kinderreuma je botweegschaal negatief kan maken

Voldoende grondstoffen voor botaanmaak in het bloed.

De basisgrondstoffen voor gezond, sterk botweefsel zijn calcium en vitamine D vanuit de voeding.

Alle kinderen in de groei hebben verhoogde noden aan beide grondstoffen.

Ondervoeding en slechte voedingsgewoonten leiden door te weinig aanvoer van bouwmaterialen tot ontkalkte botten. Het lichaam bewaart immers de bloedspiegel van calcium binnen strikte grenzen.
Komt er te weinig calcium vanuit de voeding binnen in het bloed, dan haalt het lichaam die stof waar ze te vinden is: uit de botten.
Die strenge inwendige lichaamscontrole gebeurt door een onderlinge wisselwerking van verschillende hormonen van de schildklier, de bijschildklieren en de nieren.

Het hormoon insuline speelt ook een rol in een goede botaanmaak.
Bij diabetes – op kinderleeftijd όόk een auto-immune stoornis, en soms voorkomend bij reuma - maar ook bij overgewicht en obesitas is de opbouw van het bot verstoord.

Sommige vormen van kinderreuma gaan gepaard met (inflammatoire) darmproblemen waardoor die broodnodige calcium en vitamine D niet worden opgenomen uit de voeding. Dat heet malabsorptie.
Die kinderen hebben van jongsaf aan beduidend hogere dosissen nodig van beide in supplement.

Gezond evenwicht tussen botbouwende en botvretende cellen.

Ontsteking of inflammatie verstoort het evenwicht tussen de botbouwers en de botvreters.

De auto-immuunreactie bij kinderreuma produceert ontstekingsstoffen of cytokines zoals IL-1ß, IL-6 en TNF, die rechtstreeks de osteoblasten of botbouwende cellen onderdrukken.
Daardoor ontstaat een overwicht van de werking van de osteoclasten of botvreters (scenario 3).
Botontkalking volgt.

Dit heeft twee praktische gevolgen.

  • Een laatijdige diagnose van inflammatoir kinderreuma hypothekeert de piekbotmassa op lange termijn en verhoogt het risico op onomkeerbare osteoporose.
    Het is uiterst belangrijk dat kinderreuma in een vroeg stadium herkend en behandeld wordt.
  • Medicamenteuze behandeling van de ontstekingen van kinderreuma moeten altijd strikt gevolgd worden.
    Zelfs als het kind of de jongere daar niet altijd even happig op is.
    Ooit een puber ontmoet die therapietrouw is?

Het tweesnijdend zwaard van corticosteroïden.

In de volksmond hebben corticosteroïden een slechte naam.
Je afweer tegen infecties vermindert er door, je gaat toenemen in gewicht, je kan er hyper van worden, enzovoorts.

Het voordeel van dit soort medicijnen is dat ze snel en drastisch de productie van de ontstekingsstoffen of cytokines verminderen.
Daardoor ga je van scenario 3 (actieve ontsteking) naar scenario 2 of in het beste geval scenario 1.

Bij langdurig gebruik van hoge dosissen van deze geneesmiddelen wordt evenwel de werking van de botbouwers rechtstreeks onderdrukt, waardoor je in scenario 3 belandt.

De behandelende kinderreumatoloog kent die verschillende effecten en zal ten aller tijde die voor- en nadelen afwegen.
In elk geval wordt gezocht naar de minimale dosis waarbij jij maximaal gunstig effect hebt.

Bewegen is noodzakelijk voor je botgezondheid, zeker en vooral bij kinderreuma

Door te bewegen en je botten te belasten zorg je er voor dat je beenderweefsel sterker wordt.
Waar botcellen weerstand voelen, gaan ze in positieve balans (scenario 1).

Een extreem voorbeeld van wat niet bewegen en niet belasten doet met het bot kan je merken bij astronauten die een tijd lang in gewichtsloze toestand in de ruimte verblijven.
Als ze terugkeren naar de aarde worden ze na de landing opgevangen, gedragen en vervoerd alsof ze extra breekbaar zijn.
Ze zijn dat ook echt op dat moment: hun botten zijn immers volledig ontkalkt en osteoporotisch geworden omdat er geen enkele botbelasting was zolang ze in gewichtsloze toestand hun ruimtereis maakten.

De keerzijde van deze medaille is hoopgevend: het is wetenschappelijk bewezen dat je piekbotmassa vergroot door bewegen en sporten.

Door de pijn en de beperkte beweeglijkheid in je gewrichten bij inflammatoir (kinder)reuma heb je vanzelf de neiging om vooral te rusten tot je beter bent.
Dat is begrijpelijk. Weet alvast dat blijven bewegen niet alleen goed is voor je botkapitaal, maar bovendien op zich pijnstillend is.

Het belang van goede begeleiding door een kinesist is van onschatbare waarde!

Botdensitometrie: hoe gezond zijn mijn botten?

Een botdensitometrie is een meting van de botmineraaldichtheid (BMD, kalkgehalte).

Op deze manier kan abnormale botontkalking vroegtijdig worden ontdekt, alvorens er complicaties (breuken na minimaal trauma) optreden.

Door gebruik te maken van een heel fijne en zwakke X-straal, wordt het kalkgehalte van uw bot gemeten ter hoogte van de heupen en de wervelkolom. Er wordt geen product toegediend. De hoeveelheid straling die vrijkomt, is verwaarloosbaar en te vergelijking met de straling van de zon op een zomerse dag. Een meting duurt 10 tot 15 minuten.

Bron: Dr. Bina Liekens

Osteoporose bij kinderreuma: een complex verhaal

Wat is kinderreuma?

We geven een antwoord op de meest voorkomende vragen over reuma bij kinderen en jongeren. *Wat is (kinder)reuma *Diagnose van kinderreuma *Onderzoeken bij kinderreuma

WORDday presentaties

Op 18 maart hielden we aan de Universiteit Antwerpen een infonamiddag met artsen uit de verschillende universitaire ziekenhuizen. Dit zijn de presentaties van de sprekers.

Eerste hulp bij kinderreuma

Kind of jongere met reuma; recent een diagnose gekregen, of zelfs nog niet? Heel wat vragen en nood aan antwoorden? Wij zijn er voor jou: kind, jongere, broer, zus, (groot)ouder of leerkracht en proberen een antwoord te bieden op veel gestelde vragen.

Ziektebeelden binnen de kinderreumatologie

Reumatische ziekten bij kinderen worden meestal veroorzaakt door een auto-immune of auto-inflammatoire aandoening van de gewrichten, spieren, bloedvaten en/of andere organen. *Oorzaken °Autoimmuun vs autoinflammatoir *Wat doet ons afweersysteem *Overzicht verschillende aandoeningen

Behandelingsopties voor kinderreuma

Welke behandelingen zijn er voor kinderreuma: *Medicatie *Kinesitherapie *Bewegen *Heeft voeding een plek in de behandeling van kinderreuma?

Leven met kinderreuma

Kinderreuma is een chronische ziekte: dit betekent een uitdaging. Het kind is soms ziek, moe, heeft pijn en kan daardoor niet altijd zomaar doen wat het wil. Ook voor de ouders en de omgeving is dit een uitdaging. Een multidisciplinaire zorg is dan ook geen overbodige luxe.

Kinderreuma op school

Wat als je kind teveel lessen mist, door een opstoot tijdelijk niet naar school kan of geen volledige schoolweek aan kan? Er zijn verschillende opties die je kind of jongere helpen om tijdens een moeilijke periode school en ziek zijn te 'combineren'.

Waar kan ik terecht?

Waar vinden we een kinderreumatoloog, wat als een kind niet voltijds naar school kan, hoe regel ik als ouder mijn afwezigheden op het werk...? Wegwijs in de mogelijkheden

Prikangst overwinnen

Voor vele kinderen, jongeren én ouders, is het wekelijkse prik-moment een waar ‘drama’. Maar dat hoeft het niet te zijn! Mama Mary ging samen met de 5-jarige Ella aan de slag met onze tips en werkte een stappenplan uit waarbij Ella zich veilig kon voelen.

Kijk, mijn gewrichten

Kijk, mijn gewrichten door Noozi: voor nieuwsgierige kinderen die graag weten wat kinderreuma nu eigenlijk is

keyboard_arrow_up

{{ popup_title }}

{{ popup_close_text }}

x